Thực phẩm chức năng có vai trò rất quan trọng đối với cơ thể. Chúng không chỉ mang tới nhiều lợi ích tích cực mà còn giảm nguy cơ mắc các bệnh lý. Đặc biệt, nếu sử dụng thực phẩm chức năng đúng cách sẽ giúp ngăn ngừa sự thiếu hụt bẩm sinh về dinh dưỡng và hỗ trợ cho sự phát triển, tăng trưởng ở trẻ nhỏ.
Nhưng nhiều người nghĩ thực phẩm chức năng chỉ có ở thuốc uống hay thuốc bổ sung các hoạt chất mà các loại thực phẩm giàu chất dinh dưỡng cũng được coi như thực phẩm chức năng. Vậy cách dùng như thế nào và những điều cần lưu ý về thực phẩm ra sao, hãy cùng chúng tôi theo dõi nhé.
Table of Contents
Thế nào là thực phẩm chức năng?
Thực phẩm chức năng được ra đời lần đầu tiên ở Nhật Bản vào năm 1980 khi loại thực phẩm này được các cơ quan có thẩm quyền phê duyệt và được chứng minh rằng chúng đem lại nhiều lợi ích trong việc cải thiện sức khỏe toàn diện.
Một số ví dụ về thực phẩm chức năng có tác dụng tốt với sức khỏe là thực phẩm bổ sung vitamin, khoáng chất, men vi sinh hoặc thực phẩm bổ sung chất xơ. Các loại thực phẩm giàu chất dinh dưỡng như trái cây, rau, quả hạch, hạt và ngũ cốc cũng thường được coi như thực phẩm chức năng.
Một số loại thực phẩm chức năng tại Việt Nam
- Thực phẩm bổ sung: là sản phẩm bổ sung vi chất và các yếu tố có lợi cho sức khỏe (vitamin, khoáng chất, axit amin, axit béo, enzym…)
- Thực phẩm bảo vệ sức khỏe: là sản phẩm được chế biến dưới dạng viên nang, viên hoàn, viên nén, cao, cốm, bột, lỏng… Có chứa một hoặc hỗn hợp của vitamin, khoáng chất, enzym,.. Hoặc hoạt chất sinh học có nguồn gốc từ động vật, thực vật.
- Thực phẩm dinh dưỡng y học: là loại thực phẩm có thể ăn bằng đường miệng hoặc bằng ống xông. Được chỉ định để điều chỉnh chế độ ăn của người bệnh; và chỉ được sử dụng dưới sự giám sát của nhân viên y tế.
- Thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt: là những thực phẩm được chế biến hoặc được phối trộn; theo công thức đặc biệt nhằm đáp ứng các yêu cầu về chế độ ăn đặc thù. Theo thể trạng hoặc theo tình trạng bệnh lý và các rối loạn cụ thể của người sử dụng.
Những nguy cơ tiềm ẩn có thể gặp khi sử dụng TPCN?
Hiện nay các nghiên cứu khoa học về công dụng; của một số thành phần trong TPCN vẫn chưa rõ ràng, đầy đủ. Rất nhiều TPCN chứa các hoạt chất có hoạt tính sinh học mạnh. Có thể gây nguy hiểm hoặc làm tình trạng sức khỏe xấu đi. Thậm chí đe dọa tính mạng cho người dùng, có thể kể đến như:
- Vitamin K có thể làm giảm tác dụng của thuốc chống đông máu warfarin.
- Các chất chống oxy hóa (vitamin C, vitamin E) có thể làm giảm tác dụng của liệu pháp hóa trị ở một số người bệnh ung thư.
Bên cạnh đó, việc bổ sung TPCN tùy ý có thể dẫn đến việc quá liều; gây ra hậu quả nghiêm trọng như:
- Quá liều vitamin A có thể dẫn đến đau đầu; tổn thương gan hay các dị tật bẩm sinh ở phụ nữ mang thai.
- Sử dụng beta carotene liều cao có liên quan đến tăng khả năng ung thư phổi ở người hút thuốc.
- Bổ sung thừa sắt có thể gây buồn nôn, ói mửa, thậm chí tổn thương gan và các cơ quan khác của cơ thể.
- Bổ sung thừa calci và vitamin D có thể gây sỏi thận.
- Liều cao vitamin E có thể dẫn đến đột quỵ do xuất huyết não.
- Dùng vitamin B6 liều cao trong thời gian một năm trở lên có ảnh hưởng đến hệ thần kinh.
Sử dụng TPCN như thế nào cho đúng?
- Đối với những người ăn chay trường hay người bệnh gặp các vấn đề về sức khỏe khiến sự hấp thu dinh dưỡng từ thức ăn không trọn vẹn hoặc khi cần tiêu thụ nhiều hơn mức dinh dưỡng thông thường, TPCN có thể hỗ trợ cải thiện sức khỏe.
- Mức độ cần thiết sử dụng TPCN của mỗi người là khác nhau. Việc sử dụng hay không và liều lượng; thời gian bao lâu là hợp lý đều cần có sự thăm khám. Đánh giá và chỉ định từ bác sĩ hay sự tư vấn của dược sĩ.
- Các đối tượng đặc biệt như phụ nữ có thai, cho con bú, trẻ em; người mắc nhiều bệnh nền, bệnh mãn tính đang điều trị với nhiều thuốc cùng lúc cần cực kỳ cẩn trọng. Không nên sử dụng TPCN tùy ý hay theo kinh nghiệm truyền tai; vì rất nhiều TPCN hiện nay vẫn chưa được chứng minh về tính an toàn cho các đối tượng trên.
Tăng cường bổ sung thực phẩm chức năng thông thường: Chúng bao gồm thực phẩm nguyên chất giàu dinh dưỡng như trái cây, rau, ngũ cốc và các loại đậu. Bổ sung thêm thực phẩm chức năng tăng cường: Bổ sung thực phẩm chức năng tăng cường giúp lấp đầy khoảng trống trong chế độ ăn uống của bạn, tăng cường sức khỏe bằng cách tăng cường hấp thụ các chất dinh dưỡng quan trọng
